Kritiek op Factsheet

Kritiek op de Factsheet van de Campagne tegen Wapenhandel, juli 2008, "Fregatten voor Marokko"

De AIVD heeft gewaarschuwd tegen de invloed van de Marokkaanse buitenlandse diensten in Nederland. Marokko wil overal ter wereld zijn "territoriale integriteit" beschermen tegen het Front Polisario dat streeft naar onafhankelijkheid van de Westelijke Sahara dat door Marokko wordt geclaimd. Die waarschuwing van de AIVD is terecht maar vergeefs. De Marokkaanse visie op de Westelijke Sahara is bijna gemeengoed in Nederland. Die visie is dat het gebied door Marokko zou zijn bevrijd en geannexeerd terwijl het jaloerse Algerije onderdak geeft aan terroristen die het gebied onveilig willen maken. Deze simpele en valse voorstelling van zaken is conform de wensen van de Marokkaanse buitenlandse inlichtingendienst Direction générale des études et de la documentation.
 

Hierbij een verlate kritiek op een cruciaal rapport van de Campagne tegen de Wapenhandel uit 2008, "Fregatten voor Marokko" waarin de invloed van het valse Marokkaanse beeld terug te vinden is.

De factsheet "Fregatten voor Marokko" is tamelijk beknopt en gaat slechts terloops in op de kwestie van de Westelijke Sahara. Dat gebeurd onder het kopje "Marokko en de NAVO". En in dat hoofdstukje is slechts de eerste alinea aan de Westelijke Sahara besteed:
 

"De Marokkaanse militaire positie wordt bepaald door haar rivaliteit met Spanje en Algerije.
Sinds 1975 heeft Marokko de Westelijke Sahara ingelijfd. Met steun van Algerije hebben de West-Saharanen, verenigd in Polisario, gestreden voor onafhankelijkheid en in 1991 besliste de VN dat hierover een referendum moest worden gehouden. Marokko weigert echter zo’n referendum te organiseren, want het wil de Westelijke Sahara niet kwijt. Tot nu toe heeft de
internationale gemeenschap de Marokkaanse houding stilzwijgend geaccepteerd, maar het toenemend belang van Algerije als olieleverancier zou de Marokkaanse positie kunnen verzwakken. Frankrijk bijvoorbeeld heeft in juni 2008 een uitgebreid militair en nucleair pact gesloten met Algerije".

Bijna alles in dit te korte stukje tekst is verkeerd. Om dat uit te leggen moeten we het tekstje uitpluizen, en in stukjes opdelen.

En we beginnen bij de eerste zin.

"De Marokkaanse militaire positie wordt bepaald door haar rivaliteit met Spanje en Algerije."

Het is meteen mis. Uiteraard wordt de militaire positie bepaald door de buurlanden van Marokko. Vraag een Marokkaan naar zijn buurlanden en hij noemt ook alleen deze twee en niet de derde want anders krijgt hij klappen. Natuurlijk is er nog een buurland en dat is de Westelijke Sahara. Dat mogen wij in Nederland gewoon zeggen.
De buurlanden bepalen de militaire positie van een land en wat bij Marokko opvalt is dat het land een agressieve houding heeft naar alle drie buren: het heeft een claim op Spaanse enclaves zoals Cueta en Melilla, en het heeft met Algerije een grensoorlog gevoerd om de regio Tindouf. En dan is er de Westelijke Sahara dat Marokko met militair geweld voor een gedeelte heeft weten te bezetten. De Marokkaanse aanval op het gebied begon met de Groene Mars, een Jihadistische campagne waarin de Islamitische leider Hassan II zijn volgelingen had opgeroepen om de Westelijke Sahara te bezetten. Het gevolg was de oorlog met het Saharaanse Front Polisario. Geen van de partijen is in staat geweest een definitieve militaire overwinning te boeken. Sinds 1991 is een staakt-het-vuren van kracht nadat overeen was gekomen dat er een referendum zal worden georganiseerd over de toekomst van het gebied. Een missie van de VN, de MINURSO wat staat voor Mission des Nations Unies pour l'organisation d'un référendum au Sahara occidental, houdt toezicht op het bestand en moet het referendum organiseren. Marokko heeft een militaire verdedigingslinie aangelegd van ruim 2500 kilometer, die dwars door het gebied loopt ook waar het grootste deel van zijn militaire macht is gelegerd. Dat is wat de militaire positie van Marokko in hoge mate bepaald en dat in geen enkele beschouwing van Marokko kan worden weggelaten.

De tweede zin.

"Sinds 1975 heeft Marokko de Westelijke Sahara ingelijfd."

Dat klopt niet. Marokko heeft een deel van de Westelijke Sahara ingelijfd. Het oostelijke deel, ongeveer een kwart, is niet in handen van Marokko en daar heerst het Front Polisario. Dat is eveneens het grondgebied van de Democratisch Arabische Republiek Sahara die is uitgeroepen in 1976 in Bir Lehlu. De Saharaanse republiek staat bekend onder de afkortingen RASD en SADR en is erkend door onder andere de buurlanden Mauritanië en Algerije en door ongeveer zeventig andere landen. Ambassadeurs van de RASD hebben geloofsbrieven aangeboden in landen als Zuid-Afrika, Nigerië, Cuba en Venezuela. De RASD is lid van de Afrikaanse Unie en daarom is Marokko daar geen lid van.

Marokko doet graag voorkomen alsof het hele grondgebied van de Westelijke Sahara bij Marokko is ingelijfd maar dat is niet zo. Marokko schetst het bevrijde gebied als een militaire bufferzone met Algerije, vanuit de Marokkaanse stelling dat de RASD een Algerijns marionettentheater is, en vanuit het fictieve idee dat het een territoriaal conflict met Algerije betreft.

De stelling dat "de Westelijke Sahara is ingelijfd" is een Marokkaanse frase die veel wordt nagepraat net als de stelling dat Marokko het administratieve bestuur over het gebied zou voeren. Het is wel het Marokkaanse doel maar dat is niet bereikt.

Als men de voorstelling van zaken die in de frase verpakt zit gemakshalve napraat dan heeft men ongemerkt al partij gekozen in het conflict.

Zin drie.

"Met steun van Algerije hebben de West-Saharanen, verenigd in Polisario, gestreden voor onafhankelijkheid en in 1991 besliste de VN dat hierover een referendum moest worden gehouden."

Dit is zo rommelig geformuleerd dat deze zin in stukjes moet worden behandeld.

"Met steun van Algerije"

Het is een altijd en overal terugkerend Marokkaans refrein. Marokko benadrukt uitsluitend de steun van Algerije omdat zij de Saharanen niet willen erkennen als een onafhankelijk volk. Als je Marokko moet geloven hebben ze alleen een probleem met het nare buurland Algerije. Toch is dat niet zo. Inderdaad steunt Algerije de Saharanen, en is er zelfs een Algerijnse legereenheid bij een actie betrokken geweest. Maar Algerije staat niet alleen. De steun voor de onafhankelijkheid van de Westelijke Sahara is veel breder. Vooral in de Spaanstalige wereld en bij mensenrechtenorganisaties is de afwikkeling van de laatste dekolonisatie affaire van Afrika een zaak die steun geniet. Marokkaanse bronnen zullen nooit de steun van Nelson Mandela aan het Polisario noemen, van het Robert F. Kennedy Center for Justice and Human Rights, of van de vredesbeweging in Scandinavië.

Van Marokkaanse zijde wordt ook niet snel gesproken over de steun die men geniet van Frankrijk. De Franse luchtmacht heeft zich met bombardementen in de zaak gemengd en in de Veiligheidsraad en in de Europese Unie geeft Frankrijk onmisbare diplomatieke steun. Als een onafhankelijke waarnemer spreekt over de steun van Algerije aan het Polisario dan kan die de steun van Frankrijk aan Marokko niet ongenoemd laten.

"hebben de West-Saharanen, verenigd in Polisario, gestreden"

Verkeerde voltooide tijd. De strijd van de West-Saharanen is zeker geen strijd die voltooid voorbij en afgelopen is.
De militaire strijd is inderdaad tijdelijk gestaakt toen in 1991 een wapenstilstand overeen is gekomen zodat de partijen een referendum konden organiseren. De Verenigde Naties hebben een missie in het gebied om de naleving van het bestand te controleren en het referendum mogelijk te maken. Hoewel Marokko tegenwoordig openlijk weigert mee te werken aan het referendum durft men de vredesmissie niet op te doeken. Het heeft wel geleid tot het opvlammen van de Saharaanse intifada, de ongewapende volksopstand in het bezette gebied. De Saharaanse intifada krijgt weinig tot geen media aandacht maar is van groot belang. Volgens Noam Chomsky zou de ontzagwekkende protestcamping Gdeim Izik, die bij El Ayun werd opgericht in 2010, zelfs de ontsteking zijn geweest van de Arabische Lente en de vorm van dat protest heeft grote gelijkenis met de Occupy beweging. Er is niet veel dat erop wijst dat de Saharaanse intifada aan kracht verliest ondanks, of wellicht juist vanwege de wrede Marokkaanse reactie die gepaard gaat met grove schendingen van de mensenrechten, die veelal zijn gericht op vrouwen. Het Polisario wil dat de VN-vredesmissie gaat toezien op de naleving van de mensenrechten maar Frankrijk blokkeert dit met een veto in de Veiligheidsraad.
Er is geen enkele reden om de verleden tijd te gebruiken voor de strijd van de Saharanen. Het conflict woedt in alle hevigheid, alleen niet met militaire middellen. Maar de militaire optie is zeker niet van tafel of voltooid verleden tijd.

Door de verleden tijd te gebruiken en de suggestie te wekken dat de Westelijke Sahara geen conflict-gebied meer is lijkt er een bezwaar minder tegen de fregattenverkoop te bestaan. Exportvergunningen mogen immers niet worden afgegeven voor conflictgebieden.

"onafhankelijkheid en in 1991 besliste de VN dat hierover een referendum moest worden gehouden."

Onjuist maar bijna goed. Het was niet de VN die heeft beslist dat er een referendum moest komen maar de partijen zijn dat zelf overeengekomen tijdens vredesonderhandelingen. Marokko wil niet langer meewerken aan het referendum terwijl het eerst daarmee wel heeft ingestemd. Het is een voorbeeld van de onbetrouwbaarheid van het Marokkaanse regime.

"Marokko weigert echter zo’n referendum te organiseren, want het wil de Westelijke Sahara niet kwijt."

Dat klopt! Maar dan krijgen we dit:

"Tot nu toe heeft de internationale gemeenschap de Marokkaanse houding stilzwijgend geaccepteerd, maar het toenemend belang van Algerije als olieleverancier zou de Marokkaanse positie kunnen verzwakken. Frankrijk bijvoorbeeld heeft in juni 2008 een uitgebreid militair en nucleair pact gesloten met Algerije."

"De internationale gemeenschap [heeft] de Marokkaanse houding stilzwijgend geaccepteerd". Ja, sapperdeflap, dat komt ook weer zo uit een folder van het Marokkaans toerismeburo, wat overigens een hele grote en professionele sector is. Het is gladde en goedkope onzin. Internationale instellingen zoals de Verenigde Naties hebben grote moeite met de Marokkaanse houding waaruit geen enkel respect blijkt voor instellingen als het ICJ, die immers een uitspraak heeft gedaan over de rechtmatigheid van de Marokkaanse en Mauritaanse claims op het gebied. De Afrikaanse Unie wordt door Marokko geboycot en de eenwording van de Maghreb-regio is door de Marokkaanse opstelling verder weg dan ooit.
 

Wel is waar dat veel mensen, vooral in de Nederlandse media en politiek en zelfs de vredesbeweging, de arrogante Marokkaanse houding accepteren zoals blijkt uit deze bespreking van de factsheet fregattenverkoop door de Campagne tegen de Wapenhandel. Die laat ook het toetsingscriterium voor wapenexport, dat niet geleverd mag worden aan landen die de internationale rechtorde schenden, ongenoemd. De Marokkaanse bezetting van de Westelijke Sahara is immers niet gebaseerd op het internationaal recht en is daarmee in strijd. Het visserijverdrag dat Europa met Marokko heeft gesloten op grond waarvan Nederlandse schepen de Saharaanse viswateren bijna hebben leeggevist is eind 2011 opgeschort precies omdat het verdrag in strijd was met het volkenrecht.
 

Dat een club als het IKV Pax Christi het conflict in de Westelijke Sahara onbespreekbaar acht en de Marokkaanse houding gedoogd is te wijten aan chantage: het IKV Pax Christi wil zo graag een vredesproject in Marokko uitvoeren dat zij daarvoor bereid is kritiek op de uitbreidingsagressie van Marokko in te slikken. Maar de "internationale gemeenschap", althans de Spaanstalige wereld, en de Scandinavische en Amerikaanse vredesbeweging heeft zich wel duidelijk tegen Marokko gekeerd toen de Saharaanse activiste Aminatou Haidar werd verbannen nadat zij een prijs van het RF Kennedy centrum in ontvangst had genomen. Marokko werd door de vredesgemeenschap gedwongen haar weer toe te laten. Het toekennen van vele andere belangrijke vredesprijzen, de Zilveren Roos, Per Anger prijs, Civil Courage Prize, Rene Cassin award, maken duidelijk dat de internationale gemeenschap de Marokkaanse houding helemaal niet accepteert. Helaas is dat nieuws dat in Nederland moeizaam doordringt.

Tot slot.

Dat Frankrijk een militair pact heeft gesloten met Algerije zegt niet zoveel. Dat Nederland miljarden heeft besteed aan de Maasvlakte voor de ontvangst van gastankers uit Algerije is minstens zo belangrijk. Toch levert Nederland aan Marokko fregatten zonder dat het op Algerijns bezwaar stuit. De leverantie is dan ook niet gericht tegen de Algerijnse marine. De oorlogsbodems zijn bedoeld voor de beheersing van de wateren van de Saharaanse republiek waarin niet alleen zeer veel vis is weggevangen door Nederlandse visfabrieken maar waarin ook naar olie is gezocht door het Nederlandse FUGRO. De fregatten zijn bedoeld om die Nederlandse belangen te verdedigen.