Peter van Walsum heeft als speciaal gezant de vredesonderhandelingen tussen het front Polisario en Marokko laten verzanden. Zijn taak was niet makkelijk en hij had niet veel ruimte. Toch waren en zijn er mogelijkheden om het probleem op te lossen. Dat begint met de vraag: wat is het probleem? De antwoorden zijn voor elke betrokken partij anders.
* In Marokko heeft men een onduidelijk beeld van de eigen grenzen, maar men is van mening dat de voormalige Spaanse Sahara bij Marokko hoort net als het voormalig Spaans protectoraat en Ifni en de nog steeds Spaanse enclaves Ceuta en Melilla en het Peterselie-eiland. Marokko heeft in 1963 een aanvalsoorlog gevoerd tegen Algerije in een poging om de streek rond Tindouf te veroveren, maar dat is mislukt.
De Spaanse Sahara is door Marokko bezet onder het banier van de Islam tijdens de zogenaamde Groene Mars en men zoekt in het geloof een deel van de rechtvaardiging. Marokko erkent geen grens met de Westelijke Sahara. Het Koninkrijk Marokko heeft vrienden in de regeringen van USA, Frankrijk, Israel en vroeger in het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime.
Het probleem voor Marokko is dat een onafhankelijke West Sahara een voorbeeld kan zijn voor Noord-Marokkaanse autonomie bewegingen van de Imazigh of Berbers. Het zal ook een politieke vernedering betekenen waardoor het zwakke monarchistische stelsel kan omvallen. Verder is er een groot economisch belang vanwege de fosfaatmijnen, de rijke visgronden en mogelijke olievoorraden.
* In de Democratisch Arabische Republiek Sahara (meestal aangeduid met de Spaanse of Engelse afkorting RASD resp. SADR) bestaat een scherp beeld van haar grenzen maar de praktijk is anders. In de woestijn rondtrekkende nomaden zijn zich er van bewust maar trekken zich er weinig van aan. De meeste Saharanen die zijn gevlucht voor de Marokkanen wonen in Algerije in een regio die een soort autonome status heeft.
Er is een etnisch en cultureel verschil tussen Marokkanen en Saharanen. Saharanen spreken Hassanya Arabisch dat Marokkanen niet verstaan en als tweede taal heeft men het Spaans terwijl dat in Marokko meestal het Frans is. In het zuiden van Marokko wonen ook Saharanen maar die maken geen aanspraak op een eigen gebied, net zo min als de ethnisch Saharanen in Mauretanie.
Saharanen zijn gelijk Marokkanen Soennitisch Islamitisch maar de theocratische Koning van Marokko eren zij niet. In het conflict baseert men zich niet op de Islam maar op het internationaal recht. Men is georganiseerd in een Volksfront volgens socialistische uitgangspunten. Men heeft vrienden in de regeringen van Algerije, Cuba, en Zuidelijk Afrika.
Het probleem van de Saharanen is dat zij te modern zijn om zich te schikken naar de Marokkaanse regering die zij niet ten onrechte als ondemocratisch, inhumaan en maffioos beschouwen.
De werkelijke grens tussen de twee partijen wordt gevormd door de verdediginglinie die Marokko heeft gebouwd en die bekend staat als de Berm. Deze grens loopt van noordwesten diagonaal naar het zuidoosten van de westelijke Sahara en de militaire bufferzone er langs wordt bewaakt door de VN, en dat is de derde partij in het conflict.
De VN heeft ook een probleem met West Sahara. Er wordt al lang over de kwestie gesproken en vele resoluties zijn ingediend en aangenomen. Er zijn verschillende vredesvoorstellen uitgewerkt. Er is een referendum afgesproken en er is een VN missie voor dat referendum. Maar steeds weer is er een Marokkaans gebrek aan respect voor de VN en het internationaal recht.
De VN heeft uiteindelijk ook verantwoordelijkheid voor meer dan 150.000 vluchtelingen. Dat kost allemaal geld. Dat Van Walsum de problemen van Marokkanen en Saharanen niet heeft kunnen oplossen is te begrijpen. Maar dat hij de belangen van de VN heeft verkwanselt niet. Van Walsum had in ieder geval een koppeling moeten maken tussen de economisch belangen in het omstreden gebied en die van de VN zelf. Als Marokko geld verdiend aan de bezetting dan zou Marokko dat geld moeten afdragen aan de VN voor het levensonderhoud van de vluchtelingen. Zij hebben de mensen immers weggejaagd!
Ook voor de bemiddeling zelf kan best een rekening worden ingediend bij de verzakende partij.
Bij het oplossen van ingewikkelde kwesties is het niet verkeerd om ronduit het eigen belang voorop stellen en te beginnen met de eigen problemen. Professor van Walsum had best heel eenvoudig het probleem dat de VN met deze zaak heeft vanwege de vluchtelingen aan de partijen voor kunnen leggen. In plaats daarvan heeft de nederlandse top-diplomaat het eigen belang anders opgevat en behartigd: Van Walsum heeft Nederland een wapenexport deal ter waarde van meer dan 800.000.000 euro laten sluiten met Marokko. En dat is meer dan een brevet van onvermogen: het is een teken van kwade wil.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten